Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesinde Teknik Takip

Cinsiyete dayalı şiddet, ülkemizin gündeminden hiç düşmeyen ve düşmemesi gereken bir konu. İstanbul Sözleşmesi'nin tartışmalı ve hukuka aykırı biçimde yürürlükten kaldırılmasıyla birlikte cinsiyete dayalı şiddet olgusunun görünür kılınma ihtiyacı daha da büyüdü.

İstanbul Sözleşmesi yürürlükten kalkmış olsa da 2012 yılında yürürlüğe giren 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun halen yürürlükte ve Kanun'da öngörülen koruma mekanizmaları uygulanabilir durumda.

Kanun'un 12'nci maddesinde tedbir kararının uygulanabilmesi için teknik takip yapılabileceği düzenlenmiş; madde metninde aynı zamanda teknik takibin nasıl yapılacağının yönetmelikle düzenleneceği belirtilmişti. Söz konusu yönetmelik ne yazık ki Kanun'un yürürlüğe girmesinden dokuz yıl sonra yürürlüğe girebildi. 4 Eylül 2021 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 6284 sayılı Kanun Kapsamında Teknik Yöntemlerle Takip Sistemlerinin Kullanılmasına Dair Yönetmelik bu esasları düzenliyor.

Yönetmeliğe göre teknik takip, yükümlünün (şiddet uygulayan veya uygulama ihtimali olan kişi) el veya ayak bileğine takılan elektronik kelepçe ile şiddet mağdurunun (şiddet gören veya görme ihtimali olan kişi) konumunu belirleyen bir cihazın gönderdiği GPS sinyali ile sağlanacak. Yükümlünün yasak bölgeye (yükümlünün mağdura yaklaşması yasak olan şiddet mağdurunun konutu, işyeri, okulu vb. yerler) veya tampon bölgeye (kolluk birimlerince vakaya hızlı ve etkin müdahaleyi sağlamak ve şiddet mağdurunu güvenli bölgeye ulaştırmak amacıyla belirlenen ek ya da ara bölge) girmesi halinde izleme personeli sistem sayesinde durumdan haberdar olacak ve duruma göre uyarı, ihlal veya müdahale prosedürünü uygulayacak.

Uyarı prosedürü (izleme personelinin yükümlüyle iletişime geçerek uyarıda bulunması), yükümlünün tampon bölgeye girmesi, alıcı cihazı yanında taşımaması veya şarj etmemesi ve cihaza zarar verecek şekilde müdahalede bulunması durumlarında uygulanacak. Yükümlüye uyarıda bulunulduğu halde ihlal devam ederse ihlal prosedürü uygulanacak.

İhlal prosedüründe izleme personeli savcılığa iletilmek üzere kolluk birimleriyle iletişime geçecek. Uyarı ve ihlal prosedürlerinin uygulanması gereken durumlarda, yükümlünün şiddet mağduruna asgari mesafeden daha fazla yaklaştığı durumlarda ve izlemenin teknik sebeplerle kesintiye uğradığı durumlarda eş zamanlı olarak izleme personeli, şiddet mağdurunu arayarak olası şiddet tehlikesi hakkında bilgilendirecek ve güvenli bölgeye geçmesini isteyecek.

Müdahale prosedürü ise ihlalin devam etmesi veya elektronik kelepçenin yükümlünün vücudundan çıkarılması durumlarında uygulanacak. Böyle durumlarda izleme personeli 112/155/156 Acil Çağrı Hatları ve kolluk birimleriyle iletişime geçerek gerekli müdahalenin yapılabilmesi amacıyla yükümlünün ve şiddet mağdurunun bulunduğu bölgenin koordinat bilgisi paylaşacak. İhbar üzerine kolluk birimi tarafından yükümlüye gerekli müdahale sağlanarak savcılığa bilgi verilecek.

Tüm bu süreçlerin işletilebilmesi için 6284 sayılı Kanun'a göre verilmiş bir tedbir kararının olması ve kararın süresinin dolmamış olması gerekiyor. Teknik takibe karar verilen durumlarda herhangi bir gecikmeye sebebiyet verilmemesi için tedbir süresinin sona ermesinden on beş gün önce bir komisyon tarafından değerlendirme yapılacak. Komisyon, teknik takip kararın devam etmesi gerektiği sonucuna varırsa komisyon bu görüşünü sürenin sona ermesinden on gün önce aile mahkemesine bildirecek. Ayrıca bu görüş kararın sona ermesinden yedi gün önce kolluk birimine de sunulacak.

Yükümlünün teknik takip kararına karşı iki haftalık süre içerisinde itiraz etme hakkı var fakat yükümlünün itirazı teknik takip kararının uygulanmasını engellemiyor.

Yakın geçmişte dahi 6284 sayılı Kanun'da yer alan önlemleri uygulamakta isteksiz olan veya Kanuna aykırı biçimde keyfi ve bireysel uygulamalar geliştiren kamu görevlileri olduğu raporlanmıştır. İstanbul Sözleşmesinin hukuka aykırı biçimde yürürlükten kaldırılması da böyle uygulayıcıları cesaretlendirmiştir. Bu sebeple her ne kadar teknik takip prosedürlerine ilişkin "olması gerekenler" Yönetmelikte düzenlense de uygulamanın nasıl olacağını zaman içerisinde göreceğiz.